Saison Dupont

Biergoeroe en redder van het vaderlandse bier Michael Jackson zaliger gedachtenis, kon in zijn tijd eindeloos de loftrompet afsteken over de traditionele Henegouwse seizoensbieren en de talloze varianten hierop die overal te lande bestaan. Zijn liefde voor deze bieren was bijzonder groot, maar toch kon zelfs hij bij momenten toch niet op tegen de sluiter van onwetendheid en onverschilligheid die over deze nauwelijks in kaart gebrachte bierschat hing. Het volgehouden missioneringswerk van Jackson had iets van preken in een dorstige woestijn. In een land waar trappisten en Oude Geuzebieren het voor het zeggen hebben, bleek het zelfs voor ingewijde bierliefhebbers soms moeilijk om het bijzondere karakter van de Saison te vatten en te waarderen. In alle eerlijkheid moet ook Bierman toegeven dat hij vaak nogal vlot over de seizoensbieren heengaat. Het is een soort van blind, maar ook wat naïef vertrouwen dat ze er altijd zijn geweest en vooralsnog niet op het punt staan om uit te sterven. Helaas gaat ook goed bier dat niet verkoopt vroeg of laat kapot of komt in de verkeerde handen terecht.

Vandaar dat Bierman na een zorgvuldig gewetensonderzoek en een strenge vastenperiode naar de zolder van zijn fermette is geslopen om daar van onder het stof en de spinnenwebben zijn goede oude loftrompet boven te halen. Te beginnen bij de Saison Dupont.

In de tijd dat boeren nog zelf brouwden en hun giststammen samen met heel wat andere dingen het hele dorp rondgingen, stond er in het onooglijke dorp Tourpes-Leuze de brouwerij van Rimaux. Net na de Groten Oorlog kocht de familie Dupont de zaak over om te beletten dat ze van miserie naar Canada zouden moeten emigreren. Uit dit verstandhuwelijk groeide de Saison Dupont die (Bierman speelt hier even de partituur van Michael Jackson op zijn loftrompet) “door sommigen wordt  beschouwd al het fijnste bier ter wereld. Een mooi voorbeeld van uitgebalanceerde, complexe, authentieke brouwkunst.” Het ironische aan dit verhaal is natuurlijk dat sommige brouwers graag complexe en verheven bieren willen brouwen, maar vaker wel dan niet duidelijk tekort schieten tegen de Saison Dupont. Terwijl net dit bier nooit de pretentie heeft gehad om meer te zijn dan wat er in het glas zit. Wat overigens niet wegneemt dat de dit bier twee keer gehopt en hergist wordt. De kracht van dit bier en van heel wat soortgenoten uit de streek zit naast het uitgebalanceerde recept, vooral in het compromisloos gebruik van hoogwaardige ingrediënten, vaak van biodynamische landbouw. Het zijn bieren die gegroeid zijn door heen de jaren, eerder dan gecreëerd en die in het glas een levende getuigenis geven van de streek waarin ze gemaakt zijn.

Een variant van de Saison is La Moinette (het moeras / de monnik). Het is het best verkopende bier van Dupont. Dit bier is iets vlakker, maar toch ook vrij herkenbaar voor streek en brouwerij.  Het surfte een tijd lang mee op de abdijbiergekte van de tweede helft van vorige eeuw, maar de makers begrepen uiteindelijk dat ze geen paters en kloosters nodig hebben om hun unieke bier in de markt te plaatsen.

Omdat honingbieren de nieuwe trend aan het worden zijn, proefde Bierman ook eens van het honingbier van Dupont. Volgens Michael Jackson is de honingsmaak en geur sterk aanwezig in dit bier. Helaas liggen de verwachtingen voor een honingbier bij Bierman toch nog een pak hoger na een jeugd vol frisdrank en fruitsap en gaf dit bier voor hem eigenlijk amper wat honing prijs. Alle begrip voor bierpuristen die kicken op bitter en zuur, maar voor deze smaken zijn er schitterende vertegenwoordigers op de markt. Als er evenwel honing op de fles staat, dan moet er naar Biermans bescheiden mening ook stevig wat honing in het glas zitten. Natuurlijk geen vette siroop zoals die vergissing met fruitbieren vorig decennium, maar wel honing. Puur en eerlijk. Bij voorkeur wat mee vergist in het bier, maar niet volledig uitgegist. Saison Dupont mag met recht en rede het verdiende eikpunt genoemd worden voor een volledige Henegouwse biercultuur, maar als straks de honingbieren de nieuwe trend worden dan zal de Barbãr nog steeds de enige winnaar blijven. 

Saison

De waardering van Bierman voor de traditionele Henegouwse seizoensbieren is bijzonder groot. Iedereen die het waagt om over de Kwaremont tot voorbij Ronse te trekken, die weet dat deze streek een van de rijkste Bieraders ter wereld heeft. Niet enkel het aantal brouwerijen, maar vooral de kwaliteit van wat ze daar produceren is ronduit monumentaal te noemen. De seizoensbieren (of Saison) zijn zondermeer de meest kenmerkende van de streek te noemen. In alle eerlijkheid moet Bierman evenwel toegeven dat hij deze Bieren de afgelopen jaren wat stiefmoederlijk behandeld heeft. Allerhande nieuwerwetse brouwtoestanden de afgelopen jaren om ter hardst om Biermans aandacht. Nieuwe biertrends schieten sneller uit de grond dan Bierman het kan behappen en het aantal smakelijke bieren op de vrije markt is met geen macht ter wereld bij te houden.

Maar gelukkig is er weinig meer betrouwbaar als het wisselen van de seizoenen. Te midden van al het nieuwerwetse biergeweld staan als rustige en standvastige zekerheid de traditionele Saison bieren zoals die al voor de industriële revolutie uit de ketels stroomden. En dus kan Bierman de komende decennia rustig verder leven in de geruststellende zekerheid dat het seizoensbier altijd zal blijven bestaan. De komende weken zal hij overigens proberen zijn achterstand in te halen door het traditionele seizoensbier uitgebreid te belichten.

Henegouwen, de streek waar het allemaal om draait, is gekend als het stuk van België waarvan iedereen de naam van op school leert, maar waar zelden iemand vrijwillig op bezoek gaat. In dit milde, open land met trage heuvels die hier en daar dichtgeplamuurd zitten met oude industrie en antieke scheefbouw, brouwen de boeren sinds jaar en dag met het winterse graanoverschot een licht en verfrissend bier dat kan doorgedronken worden bij de zware arbeid op het veld. Om de houdbaarheid van het bier te vergroten werd dit extra stevig gehopt en omdat geen boerenknecht met zijn zeis in zijn voet zou steken werd het alcoholgehalte van deze bieren erg laag gehouden (3%). Deze bieren zouden later de naam ‘Saison’ krijgen.

Nadat de gewoonte van het thuisbrouwen langzaam uit de streek verdween, namen de lokale brouwerijen de productie op een meer systematische wijze over, waarbij ze het alcoholgehalte van een stevige pils meegaven (5-6 %). De Saison wordt nu ook doorheen het hele jaar gebrouwen. Het is erg typerend voor de rustige en open mentaliteit van de Henegouwers dat ze hun merk “Saison” naar de mode van de tijd ook beschermden, maar tegelijk de criteria een weinig rommelig hielden en zelfs de mogelijkheid gaven aan brouwers van buiten de streek om ook Saison te produceren. Bierman geeft voor de gelegenheid de criteria nog mee, maar eigenlijk komt het er gewoon op neer dat iedereen Saison mag brouwen en dat ze er op vertrouwen dat mensen het een bierhart het verschil tussen een eerlijk bier en middelmaat wel zullen opmerken.

Om de naam te kunnen dragen mag een bier op niet meer dan twee punten van de lijst afwijken (bron: wikipedia): 

- Bier van hoge gisting met nagisting

- Gebrouwen in de provincie Henegouwen

- Alc. vol. tussen 5% en 6,5%

- Donkerblond tot amberkleurig

- Dorstlessend van karakter

- Goed gehopt en/of gekruid

- Hoge vergistingsgraad (geeft een "droog" bier)

- Afgevuld in 75cl flessen

- Vooral regionaal verkrijgbaar

- Hoofdzakelijk gebruik van gerstemout, andere granen zoals tarwe zijn mogelijk.

Soms is het inderdaad gewoon beter om regels af te schaffen en de dingen voor zich te laten spreken. 

Waterloo Tripel en Dubbel

Wanneer buitenlanders aan België denken, wat overigens uiterst zelden het geval is omdat België in de wereld ongeveer even weinig voorstelt als Bumba in de Efteling, dan associëren ze ons land niet enkel de begrippen Bier, Brugge en Chocolade, maar ook met het onooglijke dorpje Waterloo. In 1815 werd het Franse leger van de grote boze keizer Napoleon Bonaparte namelijk in dit onooglijke dorpje definitief verslagen door een gelegenheidsalliantie van Britten, Nederlanders en Pruisen en waarschijnlijk nog heel wat ander volk ook. Waterloo betekende het definitieve einde van de Kleine Generaal en de aflossing van Frankrijk door Groot-Brittanië als machtigste natie ter wereld.

De  Fransen denken vanzelfsprekend tot op vandaag met een zeker genoegen terug aan de gloriedagen van Napoleon, die tenslotte toch de beschaafde wereld veroverde met een unieke combinatie van militair genie en bovenmaats ego dat volgens kwatongen en boze achterklap vooral zijn wat kleinere gestalte diende te compenseren. Tot ver in de 20^e eeuw stond het Napoleoncomplex nog synoniem voor de overcompensatie van een gevoel van minderwaardigheid. Wat vooral aantoont dat zelfs eminente psychologen soms niet weten waarover ze het hebben. De hedendaagse mens kan tegenwoordig, een paar zielige uitzonderingen niet te na gesproken, zijn machtfantasie rustig uitleven in computergames en superheldenfilms. Bovendien zijn moderne wapens zo dodelijk geworden dat alle lol van oorlogsvoeren al lang geleden verdwenen is. Wat overblijft is dus de herinnering aan de waanzinnige slag bij Waterloo, toen boerenknechten met kromme musketten, heroïsche cavaleriecharges en loden kanonskogels vermengd werden tot een roodbruine brei van modder, bloed en gillende paarden.

Omdat wij Belgen evenwel ondernemende mensen zijn, ook de Frans sprekenden onder ons, betekent Waterloo tegenwoordig niet enkel een voorbije veldslag en een welluidend lied van een Zweedse groep met ondermeer twee mooie Zweedse vrouwen, maar groeide het begrip ook uit tot een toeristische attractie en een bier. Bierman heeft overigens een zwak voor toeristische attracties met bijhorend bier. Opvallend weinig bezienswaardigheden tappen namelijk een bestaand bier met een ander etiket en in de meeste gevallen gaat ze zelfs om zeer degelijke originele brouwsels. Blijkbaar werken in de toeristische sector proportioneel veel echte bierliefhebbers en Bierman beschouwt het niet minder dan zijn plicht om de sector actief te ondersteunen.

Wanneer Bierman afgelopen winter dan ook de trappen van de leeuw van Waterloo opklauterde, verheugde hij zich op een blond schuimend bier waarin de schuimbellen uiteenspatten als de kartetsen van het zware Franse geschut op de kasteelboerderij van Hougoumont. Met een milde grijns keek hij naar de plaats waar de prins van oranje gewond raakte en hoe deze na de slag toch nog de kracht vond om een frisse bruine Waterloo in vier grote slokken uit te drinken. Staande voor een uniform in het Waterloo museum ziet Bierman de Pruisische officieren op het overwinningsfeest de stoppen uit grote vaten Waterloo slaan zodat het bier ongeremd in brede beken uit vaten kan stromen alsof de laatste dictator op aarde voor altijd en definitief verslagen werd.

Nog even melden dat de Waterloo Tripel (7,5%) tegenwoordig niet meer in Waterloo gebrouwen wordt maar in de kleine Brasserie Du Bocq en dat het bier het naar de hedendaagse mode gebrouwen wordt met pilsmout, maar toch eerder het karakter heeft van een klassieke Tripel vanwege een sober gebruik van hop. De Dubbel is zwaarder (8,5 %) en sluit op een aangename manier dicht aan bij zijn genregenoten. Het etiket toont wat aanvallende cavalerie op haar beste moment (voor de gillende paarden dus). Wat mild ironisch is, daar de cavalerieaanvallen in Waterloo voornamelijk vastliepen in de modder. Er is ook een aangepaste drinkkroes in aardewerk met zeer mooie typologie.