Iers Bier

“Bierman", zo vroegen een paar studenten mij onlangs – terwijl de kater zich uitrekte op de toog – “wij gaan naar Dublin… Is daar ook bier?”. Ik weet nog dat ik zuchtte: “Cultuur, gasten, cultuur is er daar. En ja, ook bier, maar ge moet het weten te vinden. Over het kanaal is het vinden van goed bier een serieuze opdracht. Niet zoals hier, waar verwende studenten in ieder café Duvel, Rodenbach en Westmalle kunnen bestellen en er nog in slagen om multinationalpils te drinken.” Maar goed als ik ben wil ik natuurlijk graag helpen.

Lager:
Net als in de rest van Groot-Brittannië, wordt in Ierland vooral Lager en Ale gedronken.
Om meteen even een punt te maken: Lager is de Engelse versie van onze Europese pils. Het is een brakke vergiste beker plat, lauw water van iets meer dan een halve liter met een alcoholpercentage dat bij ons gebruikt wordt voor tafelbier. Bovendien zijn bij zowat alle Lagers ingrepen gebeurd die het bier dood maken: pasteurisatie, toevoegen van maïs, hopsiroop of koolzuurgas, enz… Over het kanaal wordt de kunst van het Binge-drinking (zoveel mogelijk consumeren op korte tijd) dan ook vooral met Lagers beoefend.

Ale en Real Ale:
Ale is een ander verhaal. Het is ontstaan als supereenvoudige vergiste graandrank die later onder invloed van Europese gehopte bieren wat evolueert naar het huidige plakkerige maar erg authentieke brouwsel. De helft van de huidige Ale’s is niet beter dan Lager. De andere helft valt onder de noemer Real-Ale (een Label ingevoerd in 1970 door de CAMRA: campaign for real ale) en sluit weer aan bij zuivere authentieke wortels van een hoogwaardig kwaliteitsbier. De Real-Ale kent een aantal subcategorieën: Bitter (drooggehopt), Irish Red Ale (Amberkleurig vb: Kilkenny), Pale Ale (Strong Bitter, vb Summer Lightning, maar nooit echt doorgedrongen in Ierland), Brown Ale, Mild Ale, Scotch (Export) Ale (Schotse zware variant), Barley Wine (zwaargehopt met veel restsuikers = bitterzoet), India Pale Ale (vb. Shepherd Neame 1698 met Belgische variant: XX Bitter) en Old Ale (vaak gerijpt op hout). Mild Ale betekende vroeger bewoon een jong, niet verzuurd bier. De huidige Mild Ale’s zijn nog steeds zachte en milde maar authentieke varianten van Ale. Vooral van het vat erg aan te raden.

Porter, Stout, Guinness:
De legende zegt dat het allereerste pikzwarte Porterbier het resultaat was van te weinig roeren in de brouwketels, die toen nog werden verwarmd op kolen of hout. In werkelijkheid bestelden arbeiders in Londen vaak drie bieren die ze mengden in een kan. In 1722 brouwde “Harwood” een bier dat de verschillende mouten van deze mengeling bevatte en dus volgens hem ook de kwaliteiten van deze drie bieren. Hij noemde zijn creatie “Entire” (totaalbier). De volgende honderd jaar werd dit bier, dat vrij snel de naam Porter meekreeg, het meest populaire bier in England. Het bier is donkerbruin tot zwart, uiterst bitter, ver doorgegist, donker, dik en plakkerig. Vandaag worden er eigenlijk geen Porters meer gebrouwen in de 18e eeuwse traditie. Fuller’s London Porter, het Ierse Beamish Stout of Sheperd Neame Original komen wel nog dicht in de buurt, maar de zuivere Porter is eigenlijk “Stout” geworden. In Oost Europa wordt nog wel vaak een fruitige, zoetere variant gebrouwen: Robust Porter (vb: Tuborg Porter Double Stout)

Uit de Porter ontstond een “Extra Stout Porter”, later kortweg “Stout”, oorspronkelijk een stoute versie van de Porter (met meer alcohol). Later sloeg de stoutheid van deze bieren vooral op de grotere dichtheid en donkerdere kleur tegenover de porter (tot 124 EBC tegenover 90 voor Porter) en iets grotere bitterder (tot 48 EBC tegenover 40 voor Porter). Stout heeft ook een meer wrange, metalige en geroosterde smaak. Vooral de stevige body van dit bier is een rechtreeks gevolg van het gebruik van ongemoute!!! gebrande granen. Volgens bierman kan lichtjes ingedikte Stout dan ook vlotjes gebruikt worden als behangerslijm. Soorten Stout zijn: Irish Dry Stout = Draught Stout van het vat (Guinness, Murphy’s en Beamish), Milk Stout (tot 450 EBC!), Oatmeal Stout (Havervlokken zorgen voor een vettige, olieachtige zoetheid), Export Stout voor in het fleske en Imperial Russian Stout (zoet en zeer bitter, tot 90 EBU).

Porter en Stout veroverden maar langzaam Ierland, maar groeiden wel uit tot de nationale drank. Guinness, voluit nog steeds Guinness Extra Stout, is de nationale Ierse trots en heeft, net als Duvel in Vlaanderen een marktpenetratie van vrijwel 100 procent in Ierse Pubs (het is overal van het vat te krijgen). De eigenlijke Guinness is het wat minder interessante bier dat we in flesjes in Europa kunnen krijgen (Export Stout). Guinness uit het vat wordt versneden met een verzuurde, op vaten gegiste Ale, die het bier een rijk en complex karakter geeft. Pittig Detail: Brouwerij Rodenbach in Roeselare bezit meer vaten dan de Guinness brouwerij in Dublin en hun eveneens zure versnijbier moet kwa complexiteit zeker niet onderdoen tegenover de Dubliners! In England is de Guinness van het vat gepasteuriseerd. In Ierland wordt het zoveel gedronken dat dit niet gebeurt. Een Guinness van de tap in Dublin is dus per definitie uniek in de wereld. Terwijl Britse bieren doorgaans een minimum schuimkraag hebben, wordt bij Guinness de schuimkraag, ook juridisch, als integraal onderdeel van het bier gezien.

De Ierse Brouwerijen en bieren:
De dominantie van Guinness op de biermarkt zorgde voor het sluiten van vrijwel alle Ierse brouwerijen (van 95 in 1850 tot 8 in 1960) en een erg beperkte en verlate doorbraak van microbrouwerijen. Vandaag zijn er 5 Ierse brouwerijen in handen van Multinationals. Guinness zit momenteel bij Diageo van o.m. Smirnoff, Johnny Walker, J&B en Baileys en zelfs dit topbier ontsnapt niet volledig aan de smaakvervlakkende wetten van de economie). Interbrew kocht Bass (1897) in Belfast op en sloot de brouwerij in 2005. Er zijn geen onafhankelijke Ierse brouwerijen, 3 ‘Brewpubs’ en toch weer terug 12 Microbrouwerijen. Ter vergelijking: België heeft ongeveer 130 brouwerijen in allerlei soorten en maten. Brouwerijen in Dublin: Microbrouwerij The Dublin Brewing Co., 141-146 North King Street, Smithfield, Dublin 7, Arthur Guinness Son & Co, adres overbodig… en Messrs Maguire, 1 & 2 Burgh Quay, Dublin (BREWPUB, sinds 1998). Meer info: www.europeanbeerguide.net/irlbrew.htm

Voor de biertourist in Dublin:
Pas in de 15e eeuw komen de Engelsen in contact met echt gehopt bier. Chauvinistisch als ze zijn, beschouwen ze dit als buitenlandse brol, (‘Dutch’). OK, het is goedkoper, lekkerder, sterker, helderder, stabieler en het bewaart veel beter dan Ale, maar voor de Engelsen blijft “bier” lange tijd een minderwaardig buitenlands product. De Britten zijn trots op hun drinkcultuur, waarmee ze vooral het snel consumeren van grote hoeveelheden gepasteuriseerde kattenpis bedoelen. Tot op vandaag lopen ze kwalitatief eigenlijk achter op de continentale bieren. Getuige hiervan de enorme groeimarkt van deze bieren, ook in Ierland, en het verdwijnen of overnemen door internationale biergroepen van zowat alle Britse brouwerijen. Bij onze overkanaalse biermonofysieten (waarmee ik toch nog eenmaal de incommensurabiliteit met onze biercultuur wil thematiseren) kan je “a pint” bestellen = iets meer dan een halve liter en “half a pint” = een halve pint. Het feit dat het bier lauw wordt geschonken is een meerwaarde, de smaak van het bier wordt voller, maar meer en meer maken koude bieren opgang. De typische tap met handpomp was enkele decennia terug ernstig in de verdrukking geraakt, maar is nu aan een revival bezig. Hoewel er soms, ook weer symptomatisch, een verborgen motortje onder de nepkraan staat. Wie een Ierse pub binnenstapt kan er altijd een degelijke Guinness van het vat krijgen. Naar andere goede bieren is het zoeken en proeven.

Uw bierman,